Nieprawidłowe żywienie, niski stopień aktywności fizycznej (tzw. siedzący tryb życia) oraz nadwaga/ otyłość stanowią pierwotną przyczynę wielu chorób niezakaźnych, z powodu których znaczna część pacjentów musi być poddawana hospitalizacji.
Do najczęściej występujących chorób, których rozwój ma związek z wyżej wymienionymi czynnikami zaliczyć można cukrzycę typu II, miażdżycę naczyń krwionośnych, osteoporozę i nowotwory złośliwe.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tych chorób postawmy na aktywny tryb życia, co wcale nie oznacza wyczynowego uprawiania sportu. Regularne marsze i spacery, jazda na rowerze, pływanie i gimnastyka na świeżym powietrzu, przy odpowiednim sposobie żywienia pozwolą nam zachować zdrowie na długie lata.
„Zdrowe odżywianie” to przede wszystkim spożywanie kilku (3-5) niewielkich posiłków dziennie, których podstawą są warzywa oraz zboża z pełnego przemiału. Najbardziej wartościowych informacji co do ilości i składu posiłków dostarczy nam tzw. piramida żywieniowa, widoczna poniżej. Wynika z niej, iż podstawą zdrowej diety powinny być węglowodany złożone, następnie warzywa i owoce, nabiał, dobrej jakości mięso i wędliny, a na końcu tłuszcze, głównie roślinne. Ograniczeniu powinny ulec słodycze, tłuszcze zwierzęce (smalec, słonina, boczek, masło oraz tłusta śmietana i tłuste mleko), pieczywo z białej mąki, słodkie napoje gazowane i żywność wysoko przetworzona. Należy także wystrzegać się nadmiernego dosalania potraw. Oprócz tego warto pamiętać o spożywaniu urozmaiconych posiłków, czerpiąc spośród wszystkich grup produktów spożywczych, a także o wypijaniu około 2 litrów płynów na dobę (jeżeli nie ma przeciwwskazań lekarskich).
Przy takim postępowaniu możemy być pewni, iż znacząco obniżamy ryzyko wystąpienia u nas chorób żywieniowozależnych.
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA OSÓB Z NADWAGĄ
Nadwagą nazywamy nadmierną ilość tkanki tłuszczowej w organizmie, o czym świadczy tzw. Body Mass Index- wskaźnik masy ciała, zwany potocznie BMI. Jeżeli mamy nadwagę, to nasz parametr BMI, czyli stosunek masy ciała do kwadratu wysokości ciała wynosi od 24,9 do 30 kg/m2, a obwód pasa mierzony na wysokości pępka przekracza 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn.
Nadwaga sama w sobie nie stanowi zagrożenia życia, ale powoduje obniżenie samopoczucia i brak akceptacji własnego wyglądu, może pośrednio wpływać na zaburzenia narządu ruchu (bóle nadmiernie obciążonych stawów, kręgosłupa) i upośledzenie pracy wielu innych narządów (na skutek ich otłuszczenia).
Aby zredukować nadmierną masę ciała, wystarczy zmienić niektóre nawyki żywieniowe i zwiększyć poziom aktywności fizycznej. Przestrzegając odpowiednich zaleceń szybko można zauważyć efekty, a dzięki kontrolowaniu ilości i jakości spożywanych pokarmów oraz niezapominaniu o ćwiczeniach fizycznych można zapobiec ponownemu przyrastaniu masy ciała (tzw. efekt jo-jo).
Ogólne zasady żywienia dla osób, które chcą pozbyć się nadwagi kształtują się następująco:
• Spożywaj 5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu.
• Nie podjadaj między posiłkami.
• Nie zapominaj nigdy o śniadaniu.
• Wypijaj co najmniej 2 l płynów dziennie
• Do każdego posiłku spożywaj warzywa.
• Codziennie spożywaj produkty mleczne, zawierające łatwo przyswajalny wapń i pełnowartościowe białko.
• Zrezygnuj z wysoko przetworzonych, zwłaszcza dosładzanych i tłustych produktów żywnościowych.
• Wprowadź do swojej diety korzystne zamienniki:
• Pieczywo z białej mąki zamień na pieczywo pełnoziarniste, z mąki razowej lub żytniej, pieczywo chrupkie lub wafle ryżowe.
• Do smarowania pieczywa używaj dobrej kubkowej margaryny lub twarożku homogenizowanego naturalnego. Pieczywo smaruj cienką warstwą. Jeżeli masz zły profil lipidowy, zrezygnuj z masła.
• Wybieraj chudy nabiał, nie dosmaczany (jogurty naturalne, kefir, maślankę, twaróg chudy lub półtłusty, sery żółte niskotłuszczowe). Zrezygnuj z serków topionych i serów pleśniowych; jogurty owocowe lub koktajle sporządzaj z jogurtu/kefiru naturalnego i owoców.
• Tłuste mleko zamień na mleko 1,5 %, śmietankę do kawy na chude mleko, śmietanę kwaśną na jogurt typu greckiego (3 % tłuszczu).
• Wybieraj chude wędliny- polędwicę drobiową i sopocką, schab pieczony, pierś z kurczaka lub indyka, wędliny surowe dojrzewające lub podsuszane. Zrezygnuj z pasztetów, konserw, parówek, kiełbas, mielonek
• Zamień tłuste wędliny na tłuste ryby, zwłaszcza morskie. Wybieraj dorsza, łososia, śledzia, makrelę, zarówno wędzone na zimno i na ciepło, pieczone, gotowane na parze jak i przetwory rybne.
• Jeżeli jesz obiady dwudaniowe, zadbaj, by jedno z dań zawsze było lżejsze, mniej kaloryczne.
• Wybieraj chude gatunki mięs- drób bez skóry (zwłaszcza piersi), polędwicę lub schab wieprzowy, wołowinę, cielęcinę.
• Jako dodatek do obiadu stosuj ziemniaki, grube kasze, pełnoziarnisty makaron, brązowy ryż. Ogranicz kluski, kopytka, pierogi, pyzy.
• Zrezygnuj ze smażenia w głębokim tłuszczu, stosuj w zamian pieczenie i opiekanie potraw na ruszcie.
• Do przygotowywania potraw zużywaj niewielkie ilości tłuszczu, wybieraj tłuszcze roślinne (olej rzepakowy, słonecznikowy, z pestek winogron do pieczenia, gotowania, smażenia; oliwę z oliwek, olej lniany i inne oleje do sałatek). Zrezygnuj ze smalcu i słoniny.
• Staraj się nie dosalać potraw.
• Zrezygnuj z białego cukru. Miód spożywaj okazjonalnie.
• Zrezygnuj z mocnego alkoholu (wódka, koniak, likiery) i piwa.
• Przyprawiaj potrawy świeżymi i suszonymi ziołami, które wspomagają trawienie.
ZALECENIA ŻYWIENIOWE W ZAPOBIEGANIU I LECZENIU ODLEŻYN
Odleżyny są efektem niedokrwienia tkanek wywołanego przez długotrwały bądź powtarzający się ucisk. Na powikłania odleżynowe narażeni są w szczególności pacjenci wyniszczeni biologicznie, ze znacznie obniżoną możliwością poruszania się. Czynnikami ryzyka są m.in. zaburzenia odżywiania, w tym niedobory białkowe i witaminowe oraz zaburzenia wodno- elektrolitowe.
Postępowanie dietetyczne w zapobieganiu i leczeniu odleżyn powinno być zindywidualizowane. Zależy ono bowiem od wielu czynników- podstawowego problemu zdrowotnego, który naraża lub naraził już pacjenta na wystąpienie odleżyny (np. unieruchomienie po wypadku, złamanie kończyny), towarzyszących jednostek chorobowych (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca naczyń krwionośnych, choroba nowotworowa), od ogólnego stanu pacjenta (czy pacjent jest przytomny, świadomy, czy gorączkuje, czy ma w pełni wydolne narządy wewnętrzne, przewód pokarmowy) i możliwości przyjmowania pokarmu (spożywanie pokarmów o normalnej konsystencji, ewentualne problemy z przełykaniem, trawieniem i wchłanianiem pożywienia, karmienie przez sondę nosowo- żołądkową).
Dieta powinna być tak skomponowana, aby zabezpieczać odpowiednią podaż energii, witamin, mikro- i makroelementów oraz płynów. Potrawy podawane pacjentowi powinny być smaczne, urozmaicone, dobrze przyprawione (najlepiej świeżymi lub suszonymi ziołami), przygotowywane z produktów wysokiej jakości, nie zawierać konserwantów i barwników. Jeżeli pacjent jest osobą leżącą lub porusza się na wózku, potrawy powinny być przygotowane z pominięciem produktów ciężkostrawnych (tłustych mięs, tłustych wędlin, warzyw strączkowych, kapustnych, gruboziarnistych kasz, tłustego nabiału.
Za standard uważa się przyjmowanie przez pacjenta 5-ciu posiłków dziennie, podzielonych w ten sposób, aby nie przeciążać układu trawiennego pacjenta. Śniadanie powinno dostarczać 25 % wartości energetycznej diety, II śniadanie i podwieczorek po 10 %, obiad 35 %, natomiast kolacja 20 %. Jeżeli pacjent ma problem z przyjmowaniem większych ilości pożywienia naraz, porcje można rozdzielić np. na 6-7 posiłków w ciągu dnia, przyjmowanych częściej, co ok. 2 h. Jednakże przyjmowanie mniej niż 5-ciu posiłków na dobę może spowodować, iż pożywienie będzie zalegać w przewodzie pokarmowym, co u osoby leżącej może skutkować bólami brzucha, uczuciem pełności, a nawet nudnościami, wymiotami bądź biegunką.
Wartość energetyczna diety powinna być ustalona dla konkretnego pacjenta. Głębokie i rozległe odleżyny wymagają podwyższenia kaloryczności posiłków nawet o 30 % od podstawowego zapotrzebowania. Jednocześnie, na skutek braku ruchu, istnieje ryzyko przekarmienia pacjenta, skutkujące powstaniem nadwagi, która może przerodzić się w otyłość. Otyłość jest poważną jednostką chorobową, komplikującą przebieg chorób towarzyszących i obarczoną powikłaniami, m.in. rozwinięciem się cukrzycy typu II, nadciśnienia czy miażdżycy naczyń. Jednocześnie zbyt mała podaż energii uniemożliwi pacjentowi przyswojenie odpowiedniej porcji białka z diety, ponieważ zostanie ono zużyte na cele energetyczne, zamiast wspierać gojenie się odleżyny. Długotrwale obniżona podaż pokarmu przyczynia się do rozwinięcia niedożywienia, które u pacjentów unieruchomionych jest jedną z poważniejszych przyczyn powstawania i pogłębiania się odleżyn.
U pacjentów, u których nie istnieje przeciwwskazanie w stosowaniu diety bogatobiałkowej (np. pacjenci hemodializowani), dieta powinna dostarczać 1,5- 2 g/ kg m. c./ dobę białka, przy czym większa część (ok. 2/3) przyjmowanego z pożywieniem białka powinna być pochodzenia zwierzęcego. Dieta bogatobiałkowa wspiera gojenie ran, do których zaliczamy odleżyny, a także działa prewencyjnie, w przypadku narażenia pacjenta na długotrwały ucisk tkanek. Dobre źródło białka stanowi mięso- polecane jest mięso chude, m.in. drób, wołowina, mięso królika, chude gatunki wieprzowiny (polędwica, schab). Do pełnowartościowych produktów białkowych zaliczamy także ryby (różne gatunki, zarówno słodkowodne, jak i morskie) oraz nabiał i jaja. Produkty te powinny się znaleźć w codziennej diecie pacjenta z odleżynami w ilości kilku porcji na dzień, np. omlet z jajek na śniadanie, kanapka z twarożkiem lub jogurt na drugie śniadanie, mięso do obiadu, kanapka z pastą rybną na kolację.
W diecie pacjenta, który jest unieruchomiony, należy unikać pokarmów wzdymających i powodujących dyskomfort w jamie brzusznej, należą do nich m. in. warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, rzodkiewki. Jednocześnie ważne jest, aby zapobiegać wystąpieniu u pacjenta zaparć, wobec czego dietę należy wzbogacić w warzywa (poza wymienionymi w poprzednim wersie) i owoce (przecierane, miksowane, rozdrobnione, gotowane lub surowe), a także otręby, świeżo mielone siemię lniane (można zagęszczać nim posiłki lub dosypywać np. do zup), kawę inkę (z cykorii- zawiera rozpuszczalną frakcję błonnika pokarmowego- inulinę).
Zalecane do przygotowywania posiłków dla pacjentów z odleżynami produkty spożywcze to:
• źródła białka: drób bez skóry, mięso królika, cielęcina, chuda wołowina i wieprzowina, ryby, mleko i nabiał, jaja
• źródła węglowodanów: kasze, pieczywo, makarony, ryż biały i brązowy, ziemniaki, owoce świeże, mrożone, suszone
• źródła tłuszczu: orzechy, oliwa z oliwek, oleje roślinne, masło
• źródło błonnika i witamin: warzywa i owoce.
Ogólne zalecenia dietetyczne dla pacjentów narażonych na wystąpienie odleżyn lub pacjentów z rozwiniętymi odleżynami kształtują się następująco: dostosowanie rodzaju, składu i konsystencji potraw do stanu fizycznego pacjenta, spożywanie odpowiedniej liczby kalorii w celu utrzymania stałej masy ciała i zapobiegania wystąpieniu niedożywienia lub otyłości, prowadzenie dobrze zbilansowanej pod względem składników odżywczych diety, zwłaszcza w zakresie zawartości pełnowartościowego białka, prawidłowe postępowanie dietetyczne w chorobach towarzyszących, aby zapobiec pogłębieniu już istniejących odleżyn lub ograniczyć powstawanie nowych.
OPIEKA ŻYWIENIOWA W SZPITALU
Żywienie pacjentów Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Sanoku Dział Żywienia i Dietetyki który mieści się na terenie szpitala .
Posiłki przygotowywane są w kuchni szpitalnej i w określonych porach dnia rozwożone zgodnie z zapotrzebowaniem na oddziały.
Dietę dla danego pacjenta, który trafia na oddział szpitalny, zleca lekarz prowadzący. W szpitalu, co do zasady, pacjentom podaje się 3 główne posiłki, przy czym należy zauważyć, iż w niektórych dietach (np. cukrzycowej) ilość posiłków może odbiegać od ogólnego schematu. Wynika to m.in. ze wskazań danej diety, ograniczeń związanych z zabiegami, na które oczekuje lub które właśnie przeszedł pacjent bądź z bezpośrednich zaleceń lekarskich
Jadłospisy opracowywane są przez Dietetyka Działu Żywienia i Dietetyki z uwzględnieniem sezonowości produktów spożywczych. Schemat żywienia pacjentów jest dostosowany do podstawowej choroby pacjenta, z którą został przyjęty on do oddziału, przy uwzględnieniu chorób towarzyszących. Jeżeli pacjent ma zostać poddany zabiegowi operacyjnemu bądź diagnostycznemu, to zgodnie z wytycznymi lekarza prowadzącego może on pozostawać przez określony czas na czczo bądź zlecana jest mu specjalna dieta. Warto mieć na uwadze, iż żywienie pacjenta w oddziale jest częścią terapii leczniczej, wspomagającą proces powrotu do zdrowia.
W szpitalu prowadzi się także żywienie dojelitowe i pozajelitowe pacjentów, zarówno przy wykorzystaniu odpowiednio spreparowanych diet kuchennych, jak i specjalnych preparatów farmaceutycznych.
ZASADY ŻYWIENIA W CUKRZYCY TYPU II
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, u źródła której leży niedostateczne wytwarzanie hormonu trzustkowego- insuliny, bądź niska wrażliwość tkanek na insulinę przy dostatecznym jej wytwarzaniu. Rozróżnia się kilka typów cukrzycy (typ I, II, cukrzyca ciężarnych, cukrzyca warunkowana genetycznie i inne), przy czym objawy i powikłania są na ogół zbliżone i wynikają z przewlekłej hiperglikemii, czyli podwyższonego stężenia glukozy we krwi.
Cukrzyca typu II jest typową chorobą żywieniowozależną, występuje na ogół u osób dorosłych, ze znaczną nadwagą bądź otyłych, prowadzących siedzący tryb życia i odżywiających się żywnością wysoko przetworzoną, wysokotłuszczową i obfitującą w cukry proste. Powodzenie terapii cukrzycy typu II, oprócz przyjmowania leków (doustnych i/lub analogów insuliny), regularnych pomiarów glikemii i wizyt u swojego lekarza prowadzącego zależy w dużej mierze od codziennej diety.
Aby mieć pewność, iż prowadzona przez nas dieta jest prawidłowa i koreluje z przepisaną nam dawką leków, najlepiej jest nauczyć się obliczać ilość spożywanych wymienników węglowodanowych, białkowych i tłuszczowych (WW, WB, WT). Nauczyć nas może tego opiekujący się nami diabetolog, pielęgniarka w przychodni diabetologicznej bądź dietetyk. Skrupulatna kontrola ilości spożywanych w każdym posiłku wymienników zapobiega nagłym wahaniom glukozy we krwi, dzięki czemu ograniczone jest ryzyko niedocukrzenia, które może skutkować nawet utratą świadomości, a także ryzyko wystąpienia powikłań związanych z przewlekłą hiperglikemią.
Ogólne zasady żywienia w przebiegu cukrzycy typu II są następujące:
• Spożywać 4-6 niezbyt obfitych posiłków dziennie, o stałych porach
• Wykluczyć cukry proste z diety, spożywać produkty o niskim IG (indeks glikemiczny)
• Do każdego posiłku spożywać warzywa
• Owoce spożywać tylko w ilości ustalonej
• Starać się spożywać produkty nieprzetworzone, nieoczyszczone (np. węglowodany złożone pochodzące z produktów pełnoziarnistych, grubych kasz, nieoczyszczonego ryżu)
• Zwiększyć ilość nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego błonnika w diecie
• Ograniczyć spożycie soli i alkoholu
• Ograniczyć spożycie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego i tłuszczu ogółem (do 30% wartości energetycznej całodobowej diety).
Produkty niezalecane w diecie osoby z cukrzycą typu II to:
• Cukier, słodycze, miód, czekolada mleczna i biała, chipsy, paluszki, krakersy,
• Pieczywo cukiernicze, pieczywo z białej mąki (bułka wrocławska, kajzerki, chleb tostowy pszenny), produkty z białej mąki (również kluski, pierogi), płatki śniadaniowe typu corn- flakes i słodkie,
• Konfitury i dżemy wysoko słodzone,
• Napoje i soki owocowe, słodkie napoje gazowane,
• Słodkie owoce (winogrona, banany)
• Konserwy mięsne, tłuste rodzaje mięs, wędlin, parówki
• Smalec, śmietana 18 %, 30 i 36 %, mleko tłuste, twaróg tłusty, pełnotłuste sery żółte, orzechy ziemne solone.
• Alkohol
Produkty zalecane w ograniczonej ilości:
• Gotowe półprodukty spożywcze, tj. gotowe dania w słoikach, marynowane warzywa i owoce, gotowe serki śniadaniowe (zwłaszcza z zawartością syropu glukozowo- fruktozowego), gotowe dania mrożone, gotowe mieszanki przyprawowe, płatki typu muesli, owoce w zalewie (np. brzoskwinie)
• Konserwy rybne, ketchup, ryby w oleju (koreczki śledziowe itp.), produkty wędzone, parówki wysokiej jakości
• Bób, groszek zielony, kukurydza, ziemniaki, marchew gotowana
• Ananas, awokado, brzoskwinie, morele, jagody, czereśnie, gruszki, jabłka, kiwi, mandarynki, nektarynki, pomarańcze, śliwki, wiśnie, owoce suszone
• Drobne kasze (manna, kuskus), biały ryż, sucharki.
Produkty rekomendowane:
• Grube kasze (pęczak, prażona i nieprażona kasza gryczana, kasza jaglana, jęczmienna), brązowy i nieoczyszczony ryż
• Pieczywo pełnoziarniste mieszane, żytnie, graham, pumpernikiel, pieczywo chrupkie typu wasa, maca pełnoziarnista
• Produkty mleczne niskotłuszczowe (ser biały półtłusty lub chudy, mleko 2% tłuszczu, sery żółte chude, maślanka, kefir, jogurt naturalny, mleko zsiadłe, serek wiejski do 4% tłuszczu)
• Chude drobiowe niemielone wędliny, polędwica sopocka, schab pieczony
• Mięso chude (kurczak filet, udka i podudzia bez skóry, indyk udziec, filet, schab, polędwica)
• Ryby tłuste i chude, morskie i słodkowodne (ale bez skóry)
• Warzywa wszystkie poza wymienionymi w punkcie powyżej (czyli dozwolone są boćwina, brokuły, pomidory, cukinia, cykoria, kiełki, jarmuż, kalafior, kapusta pekińska, sałata, rzodkiewka i rzodkiew biała, rzepa, cebula, czosnek, fasola szparagowa, fasola sucha, fasolka z puszki, groch suchy, chrzan, koper, fenkuł, szparagi, karczochy, seler korzeniowy i naciowy, pietruszka, szczypior, marchew surowa i inne), mieszanki warzywne mrożone (ale bez ziemniaków)
• Owoce mało słodkie (agrest, arbuz, melon, cytryna, grapefruit, maliny, porzeczki, truskawki, również mrożone), kompoty domowe niedosładzane.
Związek pożywienia ze sprawnością poznawczą – zapobieganie otępieniu w późnym okresie
Istnieje prawdopodobny związek składników pożywienia ze sprawnością poznawczą . uważa się , że do pogorszenia czynności poznawczych przyczynia się stres oksydacyjny i zaburzenia naczynioruchowe. Na tej podstawie wielu badaczy próbuje wykazać zapobiegawcze właściwości antyoksydantów.
Dieta śródziemnomorska zawiera wiele składników pokarmowych bogatych w antyoksydanty, takich jak orzechy, owoce jagodowe i czerwone wino. Badacze wykazali, że dieta śródziemnomorska z dodatkiem oliwy z oliwek lub orzechów wiązała się z poprawą czynności poznawczych na podstawie wskaźników pamięci i czołowych czynności poznawczych. Z poprawą funkcji neurokognitywnych w zakresie czynności wykonawczych, pamięci i uczenia się wiąże się również dieta DASH
DIETA DASH
Zastosowanie i cel diety:
Nadciśnienie tętnicze jest przewlekłą chorobą, która prowadzi do rozwoju udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca oraz prowadzi do przedwczesnej śmierci. Dieta Dash odgrywa ogromną rolę w profilaktyce oraz leczeniu tej choroby. Dieta cechuje się niską zawartością tłuszczu w tym nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu, wysokim spożyciem warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych i nabiału o obniżonej zawartości tłuszczu.
Zadania diety:
• Zmiana złych nawyków żywieniowych.
• Obniżenie nadciśnienia tętniczego.
• Redukcja poziomu cholesterolu oraz tróglicerydów.
• Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych.
• Leczenie i profilaktyka nadwagi i otyłości.
• Regulowanie gospodarki insulinowej.
Charakterystyka diety:
• Ograniczanie spożycia soli do 5-6g (niepełna łyżeczka). Należy unikać wysoko przetworzonych produktów spożywczych – wędlin, dań gotowych, konserw, gdyż zawierają dużą ilość chlorku sodu w 100 gramach produktu.
• Należy spożywać 7-8 porcji produktów zbożowych z pełnego ziarna, które zawierają dużą ilość błonnika pokarmowego wiążącego cholesterol i kwasy żółciowe oraz zawierają dużą ilość witamin z grupy B. Należy zamienić pieczywo i makarony pszenne na pełnoziarniste pieczywo, makarony, ryż oraz kasze.
• Zwiększenie spożycia warzyw i owoców do 4-5 procji dziennie, najlepiej w postaci surowej. Warzywa i owoce zawierają dużą ilość błonnika pokarmowego oraz witamin antyoksydacyjnych i mikroelementów w tym potas, który bierze udział w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu.
• Spożycie nasion roślin strączkowych i nasion innych roślin ze względu na zawartość magnezu, witamin oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych.
• Należy zwiększyć spożycie ryb morskich do około 300g dziennie, a tym samym zmniejszyć spożycie czerwonego mięsa. Ryby stanowią źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3. Redukują ciśnienie tętnicze krwi, mają właściwości przeciwzakrzepowe i stanowią ogromną rolę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów. Ważne jest także, aby ryby były spożywane w postaci gotowanej lub duszonej. Należy unikać konserw rybnych oraz ryb wędzonych, gdyż zawierają dużą ilość sodu.
• Zaleca się spożywanie nabiału w ok. 3 posiłkach dziennie. Powinny być to produkty o obniżonej zwartości tłuszczu tj. chude mleko, jogurty naturalne, kefiry oraz twaróg chudy lub półtłusty. Produkty te są bogate w białko oraz wapń.
• Spożywanie mięsa i jego przetworów powinno być ograniczone. Preferowane jest chude mięso drobiowe, podawane w postaci gotowanej lub duszonej. Unika się smażenia potraw.
• Ograniczenie spożycia cukrów prostych tzn. słodyczy i napojów słodzonych.
• Zamiana tłuszczy zwierzęcych na tłuszcze roślinne takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej słonecznikowy. Warto podawać je na zimno np. jako dodatek do sałatek lub warzyw.
Przykładowe jadłospisy
| Śniadanie | Płatki owsiane na jogurcie naturalnym z jabłkiem |
| II Śniadanie | Serek wiejski z rzodkiewką, mandarynka |
| Obiad | Gulasz wołowy z makaronem pełnoziarmistym i surówką z kiszonej kapusty, szklanka soku z marchwi |
| Podwieczorek | Garść pestek z dyni |
| Kolacja | Kanapki z chleba razowego z dodatkiem łyżeczki margaryny, plasterkiem chudej wędliny drobiowej i pomidorem |
| Śniadanie | Kasza jaglana gotowana na mleko 1,5% z malinami |
| II Śniadanie | Kromka chleba graham z pastą z awokado |
| Obiad | Zupa jarzynowa bez zasmażki, Ryż brązowy z pieczonym łososiem, i gotowanym brokułem |
| Podwieczorek | Banan |
| Kolacja | Kanapki z chleba graham z dodatkiem łyżeczki margaryny, serem twarogowym półtłustym oraz ogórkiem świeżym |
| Śniadanie | Płatki jęczmienne gotowane na chudym mleku z bananem i żurawiną |
| II Śniadanie | Kromka chleba graham z łyżeczką margaryny, szynką drobiową i sałatą zieloną |
| Obiad | Krem z dyni, kasza gryczana ze szpinakiem, pietruszką natką i prażonym słonecznikiem |
| Podwieczorek | Sok pomidorowy |
| Kolacja | Sałatka z brokułem, jajkiem gotowanym, i pestkami dyni podawana z sosem czosnkowym na bazie jogurtu naturalnego |
| Śniadanie | Kanapki z chleba razowego z serem twarogowym chudym, szczypiorkiem i papryką |
| II Śniadanie | Jogurt naturalny z otrębami pszennymi i gruszką |
| Obiad | Zupa pomidorowa, Ryż pełnoziarnisty, pulpety z indyka, surówka z marchewki |
| Podwieczorek | Kefir z pietruszką natką i ogórkiem świeżym |
| Kolacja | Kanapki z pastą z tuńczyka, ogórek kiszony |
DIETA MIND
Twórcy diety MIND wyróżnili 15 składników, spośród których 10 należy do produktów zalecanych (brain healthy), a 5 do niezalecanych (unhealthy).
Produkty zalecane:
• warzywa zielonoliściaste
• inne warzywa
• orzechy
• owoce jagodowe
• nasiona roślin strączkowych
• produkty pełnoziarniste
• ryby
• drób
• oliwa z oliwek
• wino
Produkty niezalecane:
• czerwone mięso
• masło i margaryna
• ser żółty
• ciasta i słodycze
• produkty smażone i typu fast food